Centrum nurkowe
WARMIŃSKO-MAZURSKIE CENTRUM NURKOWE

SŁOWNIK POJĘĆ

Słownik pojęć nurka
ABC

to potoczne określenie podstawowego sprzętu do nurkowania maski, rurki do oddychania (fajki) oraz płetw.

Akwalung

„wodne płuca”, zestaw składający się z butli ze sprężonym powietrzem lub mieszanką gazów oddechowych, automatów oddechowych, manometrów i łączących je węży, oraz węży do kompensatora pływalności.

Automat oddechowy

urządzenie pozwalające na oddychanie pod wodą, podaje do płuc gaz oddechowy o takim ciśnieniu jakie panuje na danej głębokości. wynika to z faktu, że człowiek zanurzony pod wodą, ze względu na nacisk ciśnienia wody na klatkę piersiową, nie byłby w stanie wziąć oddechu przez zwykłą długą rurkę do nurkowania.

Automat oddechowy I stopień

urządzenie przykręcone bezpośrednio do zaworu butli redukujące ciśnienie w butli do ciśnienia ok 10 at (atmosfer).

Automat oddechowy II stopień

urządzenie połączone wężem z I stopniem, mające za zadanie podać do układu oddechowego nurka gaz oddechowy o ciśnieniu równym temu, które panuje na danej głębokości.

Automat oddechowy jednostopniowy

urządzenie, w którym w jednej obudowie zachodziła redukcja ciśnienia do 10 at (atmosfer) i ciśnienia panującego na danej głębokości. automaty jednostopniowe są przykręcane bezpośrednio do zaworu butli; obecnie są chętnie używane przez nurków zajmujących się fotografią podwodną, ze względu na fakt, że zamontowanie automatu na plecach nie uwalnia bąbelków wydychanego powietrza przed obiektywem aparatu lub kamery.

Backmount

konfiguracja sprzętu nurkowego, w której butla ze sprężonym gazem oddechowym umieszczona (zamontowana) jest na plecach nurka.

Balast

zwykle ołów w formie odlanych kafli lub kółek zaszytych w woreczku, służący do przezwyciężenia dodatniej pływalności nurka na przykład wynikającej z zastosowania różnych rodzajów kombinezonów mających różne właściwości zatrzymywania powietrza; balast może być noszony na pasie lub umieszczany w kieszeniach balastowych; balast musi być łatwo odpinany, w przypadku konieczności awaryjnego wypłynięcia nurka.

Baza nurkowa

miejsce, w którym można napełnić butle gazem oddechowym, wynająć sprzęt, umówić się na nurkowania z przewodnikiem, zrobić kurs nurkowy; baza nurkowa zwykle położona jest nad wodą lub w jej pobliżu, ale również może być umieszczona w pewnej odległości od niej np. w hotelu, czy w centrum kurortu wypoczynkowego.

Blacha

kawałek wyprofilowanej blachy nierdzewnej z przymocowanymi do niej pasami (barkowymi, biodrowymi), do której mocowana jest butla, lub zestaw dwubutlowy zwykle używana w konfiguracji backmount.

Branie na smoczek

potocznie sytuacja pod wodą, gdzie jeden nurek ze względu na kończący się gaz oddechowy w jego butli musi skorzystać z gazu oddechowego partnera nurkowego; w takie sytuacji korzysta z jego dodatkowego automatu nazywanego octopus.

Ciśnienie

jest to wielkość określona jako wartość siły działającej prostopadle do powierzchni, podzielona przez powierzchnię pola, na które oddziałuje; do jej określenia używa się często różnych jednostek jak bar, pascal, atmosfera, psi; w nurkowaniu często do określenia ciśnienia używa się atmosfery (at), przyjmując, że jedna atmosfera panuje na powierzchni i podwodą ciśnienie rożnie o jedną atmosferę co 10 m; oznacza to że na głębokości 10 m panuje ciśnienie 2 at, na głębokości 20 m ciśnienie 3 at.

Ciśnienie parcjalne

ciśnienie cząsteczkowe jednego gazu w mieszaninie gazów.

Choroba dekompresyjna

inaczej choroba kesonowa, to choroba mająca miejsce w przypadku zbyt szybkiego wynurzenia; zachodzi wtedy, kiedy azot rozpuszczony we krwi, nie ma możliwości powolnego opuszczenia naszego organizmu a ze względu na zmniejszenie jego ciśnienia (wraz ze zmniejszeniem głębokości) następuje szybkie uwalnianie (saturacja) pęcherzyków do krwi czy stawów; charakteryzuje się między innymi silnymi bulami mięśni, stawów, głowy – może doprowadzić do zatorów i śmierci; skutecznym sposobem ratunku dla nurka jest szybki transport do komory dekompresyjnej, gdzie podwyższa się ciśnienie do ciśnienia równego panującemu na głębokości, na której był nurek i powoli je obniża tak by umożliwić organizmowi naturalne pozbycie się azotu z krwi do ilości, która nie spowoduje jego gwałtownego wydzielenia się w postaci pęcherzyków, przy ciśnieniu na powierzchni; całkowite wydalenie azotu z organizmu następuje kilka lub kilkanaście godzin po zakończeniu nurkowania, z tego względu przez ten okres nie należy przebywać w środowisku, gdzie panuje niższe ciśnienie które mogło by spowodować saturację azotu niegroźnego na poziomie gdzie było nurkowanie (np. unikać lotu samolotem, czy przebywania w górach na dużych wysokościach).

Dekompresja

jest to określony czas jaki należy spędzić na jednej lub kilku wyznaczonych głębokościach by organizm naturalnie pozbył się azotu we krwi a nurek uchronił się od choroby dekompresyjnej; przykładowo przy nurkowaniu na głębokość 250 metrów czas zejścia to ok 15 minut a czas dekompresji to 18 godzin.

Dekompresja – wejść w dekompresje

potoczne określenie sytuacji, w której nurek przebywał na danej głębokości przez taki czas, który sprawił, że bez przeprowadzenia dekompresji azot naturalnie nie opuści organizmu.

Dekompresja – wisieć na dekompresji

potoczne czasu jaki spędza się na określonej głębokości, gdzie następuje dekompresja.

Dekompresja – przystanek dekompresyjny

określenie głębokości, na której trzeba się zatrzymać oraz czasu jaki na niej trzeba spędzić, by pozwolić azotowi naturalnie opuścić organizm bez wywoływania choroby dekompresyjnej.

Dmuchać maskę

potoczne określenie czynności pozwalającej na usunięcie wody z maski. przeprowadza się je poprzez odchylenie głowy lekko do tyłu, naciśniecie na górną część maski oraz gwałtowne wdmuchnięcie do niej powietrza, które usuwa wodę.

Doskonała pływalność

stan takiego napełnienia kompensatora pływalności, który pozwala zawisnąć nurkowi w toni a jego wynurzanie się lub zanurzanie zależy tylko od ilości powietrza w płucach.

Drążel błotny

Mityczne zwierzę widziane przez nurków przy podwyższonym ciśnieniu parcjalnym gazów

Glebik utoplaszek

Mityczne zwierzę widziane przez nurków przy podwyższonym ciśnieniu parcjalnym gazów.

Inflator

jest to zawór stanowiący część kompensatora pływalności i połączony z nim wężem karbowanym, oraz podłączony do butli z czynnikiem oddechowym; umożliwia on napełnianie gazem kompensatora pływalności lub spuszczanie powietrza z niego dając nurkowi możliwość regulowania pływalności pod wodą; inflator posiada również ustnik umożliwiający jego napełnienie bez udziału gazu z butli.

Jacket

Kompensator pływalności w formie kamizelki z wszytymi workami do napełniania powietrzem, wyposażony w kieszenie balastowe, regulowane szelki oraz pas do przypięcia butli

Kombinezon mokry

potocznie pianka, wykonany z neoprenu kombinezon jedno lub dwuczęściowy, który po wejściu do wody umożliwia dostanie się pomiędzy neopren a ciało nurka cienkiej warstwy wody, która ogrzewa się od ciała nurka zapewniając komfort termiczny.

Kombinezon suchy

potocznie suchar, kombinezon jednoczęściowy wodoodporny i gazo szczelny wykonany z różnego rodzaju materiałów gumowych, trilaminatu, neoprenu, cordury, zapewniający możliwość nurkowania w bieliźnie i ocieplaczu zapewniającymi komfort termiczny oraz izolację od zimnej wody izolację od zimnej wody za pomocą gazu (zwykle powietrza) wpompowywanego do jego wnętrza przez zawór dopustowy i oddzielającego ciało nurka od powłoki zewnętrznej skafandra; suchy skafander może pełnić rolę podstawowego kompensatora pływalności, ze względu na umiejscowienie na nim zaworu spustowego umożliwiającego wypuszczenie nadmiaru gazu z jego wnętrza.

Kompensator pływalności

z angielskiego BCD (buoyancy control device) to worek w formie kamizelki (jacket) lub skrzydła (wing) lub suchego skafandra, który nurek przez dodanie lub odejmowanie powietrza potrafi regulować zanurzenie, kompensator pływalności pełni rolę podobną do pęcherza pławnego u ryb, lub zbiorników balastowych w łodziach podwodnych; specyficzną formą kompensatora wyporności jest suchy kombinezon.

Komputer nurkowy

Urządzenie elektroniczne, zwykle zakładane na nadgarstek lub przedramię wskazujące na bieżąco wszystkie parametry istotne dla nurka jak np.: głębokość, maksymalną głębokość, czas jaki pozostał, by nie wejść w dekompresje, ciśnienie w butli, zużycie powietrza przez nurka, pozostały czas nurkowania na danej butli przy obecnej głębokości (o ile butle posiadają odpowiedni nadajnik, kompas, stoper, przystanki dekompresyjne itp.

Kryza szyjna

lateksowy lub neoprenowy kołnierz (element suchego skafandra) ściśle przylegający do szyi nurka zabezpieczające przed wniknięciem wody pod skafander suchy.

Manszeta

lateksowe zakończenie rękawa skafandra suchego, ściśle przylegający do nadgarstka nurka, zapobiegając przed wniknięciem wody pod skafander suchy.

Nitroks

to powietrza wzbogacone większą zawartością tlenu, który zmniejsza zawartość azotu w mieszance EAN (Enriched Air Nitrox, Wzbogacone Powietrze Nitroks); dzięki użyciu nitroksa możliwe jest przedłużenie nurkowania na danej głębokości w stosunku do nurkowaniu na zwykłym powietrzu, bez ryzyka wejścia w dekompresje; EAN 32 oznacza 32% zawartość tlenu a EAN 40 to 40% zawartość tlenu w mieszance. W nurkowaniach technicznych, stosuje się również wyższe zawartości tlenu np. EAN 70 jako mieszankę do oddychania w czasie dekompresji, co znacznie skraca jej czas.

Nóż nurkowy

nóż używany przez nurka, zwykle przypinany do nogi na wysokości łydki lub do pasa biodrowego; może być też w formie nożyka do wycinania sieci (w kształcie kotwicy, gdzie wewnętrzne jego ramiona posiadają ostre wymienne ostrza) lub wyposażony w szczypce do cięcia stalowych lin.

Nur

potoczna nazwa na określenie nurkowania np. pojechać na nura – pojechać na nurkowanie.

Nurek akwariowy

nurek unikający nurkowania w zimnych wodach, preferujący jedynie nurkowania w wodach morza śródziemnego lub wodach tropikalnych

Nurek klasyczny

nurek zwykle zawodowy, pracujący w kombinezonie suchym i używający miedzianego kasku i ołowianych butów połączony z powierzchnią wężem zapewniającym dostarczanie powietrza dla nurka; obecnie nurkowie klasyczni używają hełmów z laminatów, połączeni są z powierzchnią lub dzwonem nurkowym za pomocą pępowiny (podającej gaz oddechowy, gaz izolujący lub ciepła wodę do skafandra oraz zapewniający łączność.

Nurek szuwarowy

nurek, pasjonat flory i fauny zwykle nurkujący do głębokości, na której występują organizmy żywe

Nurek, płetwonurek rekreacyjny

nurek w zależności od uprawnień jakie posiada nurkujący maksymalnie do głębokości 50 m na powietrzu lub mieszankach tlenowych do zawartości tlenu 40% (nitroks), bez stosowania dekompresji.

Nurek, płetwonurek techniczny

nurkowanie z wykorzystaniem powietrzu i mieszanek gazów nurkowych (tlen, hel, azot) i z zastosowaniem dekompresji.

Nurkowisko

miejsce, gdzie przeprowadza się nurkowanie, często na obszarze, gdzie się nurkuje są zatopione różne przedmioty jak platformy, tunele, klatki, stare żaglówki, koparki itp.

Nuż do sieci

mały nóż formie w kształcie kotwicy, gdzie wewnętrzne jego ramiona posiadają ostre wymienne ostrza.

Octopus

dodatkowy automat II stopnia zwykle w kolorze żółtym, na długim wężu, służący jako drugi automat w przypadku awarii automatu głównego lub podania automatu osobie, której kończy się czynnik oddechowy (branie na smoczek); często nurkowie stosują butle z miejscem na przykręcenie dwóch niezależnych automatów I i II stopnia dublując w ten sposób sprzęt.

Plucie do maski

plucie do suchej maski przed nurkowaniem, następnierozprowadzenie śliny na wewnętrznej jego stronie i wypłukanie, co zapobiega przed parowaniem maski pod wodą.

Maska pełno twarzowa

maska do nurkowania zakrywająca cała twarz, gdzie czynnik oddechowy może wypełnić całą przestrzeń maski a oddychanie następuje bezpośrednio z maski lub przez ustnik automatu; maski takie stosowane są w bardzo brudnych lub zimnych wodach.

Nurkowanie jaskiniowe

nurkowanie w jaskiniach, wymagające odpowiedniego szkolenia i zachowania procedur bezpieczeństwa w trakcie jego realizacji.

Nurkowanie pod lodowe

nurkowanie pod lodem (przez przerębel), wymagające odpowiedniego szkolenia i zachowania procedur bezpieczeństwa w trakcie jego realizacji.

Nurkowanie wrakowe

nurkowanie przy wrakach lub wewnątrz nich (w zależności od uprawnień), wymagające odpowiedniego szkolenia i zachowania procedur bezpieczeństwa w trakcie jego realizacji.

Poręczować

Poręczować oznacza rozciągnąć linkę od miejsca rozpoczęcia nurkowania do miejsca docelowego, w celu wyznaczenia drogi powrotnej.

Poręczówka

oznacza linkę często w jaskrawym kolorze, rozciąganą od miejsca rozpoczęcia nurkowania do miejsca docelowego, w celu wyznaczenia drogi powrotnej.

Przedmuchiwać uszy

czynność w trakcie której nurek zaciska palcami nos i próbuje wydmuchać przez niego powietrze do momentu, kiedy poczuje, że uszy go już nie kłują; z medycznego punktu widzenia zabieg ten polega na wyrównaniu ciśnienia między nosogardłem, w którym znajduje się powietrze pod ciśnieniem podawanym przez automat oddechowy a uchem środkowym, gdzie znajduje się powietrze o ciśnieniu "sprzed" nurkowania.

Przystanek bezpieczeństwa

przystanek jaki nurek robi na głębokości od 6 do 3 metrów na czas ok. 3-5 minut lub wg wskazań komputera, pozwala on pozbyć się nadmiaru azotu rozpuszczonego we krwi przy nurkowaniu dekompresyjnym.

Rezerwa powietrza

przed powszechnym stosowaniem manometrów pokazujących ciśnienie w butli określenie ostatnich 50 atmosfer; zawór butli był tak skonstruowany, żeby podawać czynnik do momentu aż pozostało w butli 50 at., następnie nurek pociągał za dźwignię odchodzącą od zaworu i ten uwalniał ostatnie 50 atmosfer, co oznaczało, że należy rozpocząć wynurzanie. Obecnie, przy powszechnym nurkowaniu, przyjmuje się, że nurkowanie ze względów bezpieczeństwa i o ile to możliwe, należy wykonywać w takim czasie, by po wyjściu na powierzchnię w butli pozostało jeszcze 50 atmosfer

Rękawice suche

rękawice szczelnie mocowane do rękawa skafandra suchego; rękawiczki np. z polaru wkładane pod rękawiczki suche zapewniają komfort termiczny a izolację od zimnej wody zapewnia gaz (zwykle powietrze) wpompowane do kombinezonu; by zapewnić możliwość przedostania się powietrza z kombinezonu, przez manszetę do rękawicy, zwykle przy ocieplaczu przyszyta jest pętla zakładana na kciuk która rozszczelnia manszetę i umożliwia przedostanie się powietrza do rękawicy.

Sidemount

konfiguracja sprzętu nurkowego, w której butle przypięte są po bokach nurka (na wysokości pachy, co pozwala na ich odpięcie i przemieszczenie oraz daje bardzo dobry dostęp do zaworów; historycznie sidemont został wymyślony przez nurków eksplorujących jaskinie, gdzie ważnym było często, między innymi niezależne przeciśnięcie samej butli przed nurkiem np. w wąskich przejściach.

Smar do zamka

smar na bazie wosków, służący do nasmarowania zamka błyskawicznego w skafandrze suchym, gdzie zamek ze względu na wymóg gazoszczelności jest znacznie większy od normalnego zamka błyskawicznego i ma znacznie większe opory przy jego zasuwaniu

Spłuczka

potoczna nazwa zaworu spustowego gazu w kompensatorze pływalności; nazwa najprawdopodobniej wzięła się z tego, że żeby wypuścić gaz należy pociągnąć za sznurek, który uruchamia zawór.

Strzelanie bojki

potoczna nazwa sytuacji, w której nurek nadmuchuje podłużną bojkę w kształcie worka wykonanego z nieprzepuszczalnego materiału w celu oznaczenia swojej pozycji i miejsca wynurzenia.

Sygnały nurkowe

zestaw sygnałów wykonywanych rękami służących do prostej komunikacji pod wodą.

Szpej

potoczna nazwa całości sprzętu nurkowego jaki nurek zabiera na nurkowisko.

Talk

Lub posypka dla dzieci używane do posypania lateksowych kryzy szyjnej i manszet w celu ułatwienia ich założenia przez głowę i rękę.

Trymiks

mieszanka gazów (tlen, azot, hel w różnych proporcjach) stosowanych w celu zmniejszenia zawartości azotu, przy nurkowaniach głębokich poniżej głębokości, na której azot staje się trujący.

Trytka

inaczej też zip, zipka, opaska kablowa, krawatka kablowa, raps, ziperek, trytytka to plastikowa, mocna opaska zaciskowa, jednorazowa, po zapięciu której nie ma możliwości jej ponownego rozpięcia bez jej przecięcia.

Twin

potoczna nazwa zestawu dwubutlowego noszonego przez nurka na plecach.

Uprząż

zestaw pasów parcianych połączonych ze sobą w przypadku sidemounta lub wplecionych w blachę, służący do zamocowania butli.

Ustnik

miękka wykonana z lateksu wyprofilowana część ustnika, pozwalająca przytrzymać drugi stopień automatu oddechowego w ustach jednocześnie swobodnie przez niego oddychając.

Uwalone zatoki

potocznie sytuacja, w której występują niedrożne zatoki, przez co powietrze w nich zamknięte ulega sprężeniu w raz z głębokością, co powoduje dyskomfort i ich ból a nawet krwawienie co uniemożliwia nurkowanie.

Wizura

potocznie, na złość purystom językowym, w języku nurkowym widzialność.

Wywalić nogami do góry

potoczne określenie sytuacji, kiedy nurek w skafandrze suchym znajdzie się w pozycji do góry nogami, co spowoduje gwałtowne przetoczenie się gazu do nogawek i butów skafandra; zmiana pozycji powoduje również rozprężenie się gazu w skafandrze a ze względu na brak zaworu upustowego poniżej pasa skafandra sytuacja taka może spowodować gwałtowne wynurzenie się nurka w pozycji do góry nogami.

Zawór dopustowy (dodawczy)

zawór w skafandrze suchym pozwalający regulować dopływ powietrza do wnętrza skafandra; zwykle znajduje się na wysokości klatki piersiowej i jest wyposażony w przycisk, który go uruchamia oraz jest podłączony bezpośrednio do butli z gazem oddechowym.

Zawór upustowy

zawór w skafandrze suchym, znajdujący się zwykle na ramieniu skafandra.

Barotrauma

inaczej uraz ciśnieniowy, to uszkodzenie tkanek w wyniku różnicy ciśnień; w nurkowaniu może dotyczyć zatok, ucha środkowego oraz płuc, które mogą zostać rozerwane w przypadku, kiedy w trakcie gwałtownego wynurzania się nurek nie wypuszcza z płuc w wyniku rozprężenia (związanego ze zmniejszaniem się głębokości) zwiększającej się ilości gazu oddechowego.

Hipoksja

prowadzący do niedotlenienia organizmu i śmierci niedobór tlenu w tkankach w stosunku do zapotrzebowania na nie.

Gumka bungee

guma zbudowana z kilkunastu cienkich gumek w oplocie, wykorzystywana do konfiguracji sprzętu tam, gdzie wymagane jest elastyczne rozciągliwe połączenie, np. mocowanie butli, zamiast paska w masce lub w płetwach itp.